از این رو، در چهارشنبه امام رضایی دیگری، به منظور بررسی راه‌های این انس و صمیمیت یافتن با امام رئوف(ع) با حجت‌الاسلام دکتر ناصر رفیعی، کارشناس و سخنران مذهبی گفت‌وگویی ترتیب داده‌ایم که در ادامه مشروح آن تقدیم حضورتان می‌شود.

اگر بخواهیم در چهارشنبه‌های امام رضایی بیشترین انس و الفت را با امام رضا(ع) برقرار کنیم و آثار و برکات این انس را به دیگر ایام هم تسری دهیم، راهش چیست؟

برای این انس و الفت و بهره‌مندی از برکات آن باید بدانیم امام رضا(ع) از ما چه انتظاراتی دارند و با عمل به آن‌ها، مسیر انس را طی کنیم. ما همواره انتظارات خودمان را به حضرت(ع) می‌گوییم و توقع اجابت آن‌ها را داریم؛ مثل اینکه از امام رضا(ع) خانه و شفای بیمار و... را می‌خواهیم در حالی که باید بدانیم ایشان از ما چه می‌خواهند.

امام رضا(ع) در نامه به حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) این توقعات را در ۶ بند خطاب به شیعیان آورده و می‌فرمایند: سلام من را به دوستان ما برسان و بگو من از شما چند انتظار دارم... .

در واقع امام رضا(ع) با تبیین این انتظارات تصریح کرده‌اند هر کس می‌خواهد به ایشان نزدیک شود باید این مسیر را طی کند، ما نیز اگر می‌خواهیم به ایشان نزدیک و با حضرتش صمیمی شویم، باید این مسیر را طی کنیم.

این انتظارات شش‌گانه که مسیر انس ما با امام رضا(ع) را هموار می‌کند، شامل چه رفتارهایی است؟

نخستین درخواست امام رضا(ع) از ما این است اجازه ندهیم شیطان بر ما مسلط شود و راه نفوذ شیطان را بر خود ببندیم. قرآن می‌گوید: «... به آنان بگو در دل‌های خویش برای شیطان راهی نگشایند». باید توجه داشت شیطان در هر کسی به یک شیوه نفوذ می‌کند، برای مثال پیرمرد ۹۰ ساله را با نامحرم تحریک نمی‌کند یا یک بانوی محجبه و نمازشب‌خوان را به فحشا فرا نمی‌خواند بلکه به او می‌گوید پس از جلسه روضه، غیبت کن!

شیطان در یکی از راه مال نفوذ می‌کند و در دیگری از مسیر زبان، برای همین هم ائمه(ع) بر پرهیز از بدزبانی (فحش و ناسزا) تأکید دارند. فحش، نگاه به نامحرم، غضب و... هر یک می‌تواند راه نفوذ شیطان باشد و مهم آنکه هیچ کس جز خود انسان نمی‌تواند این راه‌ها را بشناسد و مسیر آن را در خود سد کند.

امام رضا(ع) در ادامه چه انتظاراتی از شیعیان دارند؟

صداقت در کلام و پرهیز از دروغگویی دومین سفارش حضرت ثامن الحجج(ع) است: «آنان را به راستگویی در گفتار فراخوان است». روایات متعدد بر راستگویی تأکید دارند چنان‌که در حدیث است امتیاز افراد را به نماز آن‌ها ندانید بلکه به صداقت و راستگویی آن‌ها بدانید. به قدری در کلام معصومان(ع) بر مسئله صداقت تأکید شده که در کتاب «کافی» بابی مفصل به صدق الحدیث اختصاص دارد.

باید توجه داشت دروغ در هر شکلی که باشد، بد و ناپسند است اما بدترین دروغ، دروغگویی مسئولان به مردم است! دروغ به اندازه‌ای آثار سوء دارد که امیرالمؤمنین(ع) فرمودند: حتی به شوخی دروغ نگویید. این تأکید برای آن است که تکرار دروغ به شوخی، این کار را برای ما آسان می‌کند.

سفارش سوم امام رضا(ع) به شیعیان، امانتداری است. امروز بزرگ‌ترین امانت نزد ما خون شهداست که نباید از آن غافل شویم. خون نزدیک به ۳۰۰ هزار شهیدی که برای حفظ نظام و کشور ایثار شده است.

امام رضا(ع) در ادامه نامه و بیان درخواست‌های خود از شیعه، می‌فرمایند: با هم منازعه نکنید و سکوت کنید.

این توصیه برای امروز ما به‌ویژه در مسائل سیاسی بسیار کاربرد دارد، چراکه بسیاری از بحث‌های سیاسی بی‌جهت و گناه است.

حضرت ثامن‌الحجج(ع) در پنجمین انتظار خود به روی آوردن شیعه به یکدیگر و گره‌گشایی آن‌ها از هم تأکید دارند و سرانجام در ششمین توصیه می‌فرمایند: به آن‌ها بگو همدیگر را تخریب نکنند و به هم ضربه نزنند و به یکدیگر آزار نرسانند و آبروی همدیگر را نریزند.

انتظار همه ائمه و امام رضا(ع) از ما پرهیز از توهین و تحقیر یکدیگر است. امام رضا(ع) فرمودند: قسم به خدا کسی که این کار را انجام دهد از من دور است و دچار عذاب دنیا و آخرت می‌شود... سپس ادامه می‌دهند: کسی که یکی از دوستان ما را آزار دهد و نیت سوئی داشته باشد، گناهانش آمرزیده نمی‌شود.

آیا از راه دور و در فرصت چهارشنبه‌های امام رضایی هم می‌توان از عنایات و الطاف امام رئوف(ع) بهره‌مند شد؟

امام رضا(ع) عنایاتی خاص به زائران خود دارند. ریان بن صلت می‌گوید: با یکی از دوستان محضر امام رضا(ع) رسیدیم، شنیده بودم تعدادی سکه به نام امام رضا(ع) به عنوان ولیعهد ضرب شده می‌خواستم از ایشان سکه و نیز پیراهنشان را برای تبرک بگیرم. وقتی وارد شدیم، محضر حضرت امام رضا(ع) شلوغ بود از این رو نتوانستم خواسته‌ام را بیان کنم (رویم نشد) و از منزل حضرت(ع) خارج شدم... هنوز چند قدمی نرفته بودم که یک نفر مرا صدا زد و بسته‌ای را از سوی امام رضا(ع) به من داد، وقتی آن را گشودم داخلش یک پیراهن و ۳۰ سکه بود.شیخ صدوق(ره) نیز می‌گوید: غلامی با ارباب خود کنار حرم امام رضا(ع) آمد. چون وارد حرم مطهر شدند ارباب مشغول نماز شد و به غلام هم اجازه داد نمازش را بخواند. هر دو در حال و هوای خویش مشغول زیارت شدند؛ پس از زیارت و در مسیر، ارباب به غلام گفت: در کنار حرم امام رضا(ع) تصمیم گرفتم کنیزی را که دارم آزاد کنم و کنیز را به تزویج تو درآورم و برایتان سرپناهی فراهم کنم... غلام گریست و گفت: به خدا که من هم همین‌ها را در سجده خواستم!

باید توجه داشت یکی از شیوه‌های امام رضا(ع) در پاسخ به توسلات و درخواست‌های ما سبب‌سازی است؛ یعنی خداوند به واسطه وجود ایشان راه را برای انسان می‌گشاید. دامان امام رضا(ع) را رها نکنید که ایشان از دل‌های ما خبر دارند.

برای زیارت امام رضا(ع) چه آثار و برکاتی در روایات تصریح شده که عطش ما را به این زیارت افزایش می‌دهد؟

زیارت امام رضا(ع) آثار و برکات بسیار دارد. پیامبر اکرم(ص) در این باره فرمودند: به زودی پاره‎ای از تن من در خراسان مدفون خواهد شد که هیچ غمزده‎ای او را زیارت نمی‎کند مگر آنکه خدای عزّ و جلّ غبار غم را از خاطرش برطرف می‎کند و نیز هیچ گناهکاری مگر آنکه خدا گناهانش را می‎آمرزد. پیامبر(ص) درباره دو معصوم تعبیر «پاره تن» را به کار برده‌اند، یکی حضرت زهرا(س) و دیگری امام رضا(ع)؛ برای همین است وقتی از حرم امام رضا(ع) خارج می‌شویم احساس نشاط و فرح داریم. علاوه بر این، پیامبر(ص) فرمودند: هر کس فرزند غریب من را در توس زیارت کند، گویا یک حج انجام داده است، سپس فرمودند: نه ثواب دو حج را دارد، ایشان این برکات را ادامه دادند تا آنکه ثواب ۷۰ حج را برای این زیارت بیان کردند. بنابراین اینکه در ادبیات عامه از زیارت امام رضا(ع) به حج فقرا تعبیر می‌شود، ریشه روایی دارد.

شاید سؤال شود آثار و برکات زیارت چیست؟ من چهار اثر را برای زیارت می‌شمرم. نخستین اثر زیارت ائمه(ع)، توحید است یعنی انسان اعتقادش به خدا قوی می‌شود. کسی اگر در نمازش سستی می‌کند، ذهنش درگیر شبهه است و این‌ها، باید به زیارت بیاید. شما در همین زیارت امام رضا(ع) می‌خوانید: «اللهم الیک صمدت من ارضی...» یعنی خدا من با این زیارت به سوی تو متوجه شدم، بنابراین خودِ زیارت بهترین زمینه برای عمق بخشیدن به توحید است. اثر دوم زیارت، پالایش آدم است. وقتی انسان به اینجا می‌آید یک تحول و شست‌وشوی درونی پیدا می‌کند. بعضی‌ها می‌گویند افسرده‌ایم، احساس گناه می‌کنیم، امید نداریم؛ من بلافاصله به آن‌ها می‌گویم یک زیارت بروید. حالا زیارت هم فقط منحصر به اینجا نیست، به نزدیک‌ترین زیارتگاه بروید چرا که به قول رهبر معظم انقلاب این بقاع متبرکه قطب فرهنگی و سازندگی است. نفس آمدن به زیارت، انسان را تغییر می‌دهد. چقدر انسان‌ها که در همین حرم متحول شدند، تغییر پیدا کردند و دست از گذشته خود برداشتند. البته این تحول هم عزم و اراده می‌خواهد. وقتی ائمه(ع) ما در قید حیات بودند هم همین کار را انجام می دادند. به امام قول می‌دادند دیگر سراغ گناه نروند. در زمان امام صادق(ع) فردی که کارگزاری در دولت بنی‌امیه بود و مال حرام وارد زندگی‌اش شده بود به امام گفته بود می‌خواهم توبه کنم. آقا فرموده بودند: اگر مال حرام را از زندگی‌ات دور کردی ما بهشت را برای تو تضمین می‌کنیم. اثر دیگر زیارت، افزایش محبت است. زیارت محبتمان را زیاد می‌کند. اینکه می‌گویند دوری و دوستی غلط است. هر چقدر انسان نزدیک‌تر باشد، محبتش نیز بیشتر می‌شود. آمدن به زیارت، اعلام محبت است. امام رضا(ع) فرمود: من به گردن شما حقی دارم و آن این است که به زیارت ما بیایید. روایت داریم کسی که به مکه بیاید ولی به زیارت امام نیاید، جفا کرده و آلودگی‌هایش را پاک نکرده است.

در مورد آداب زیارت هم فقط به همین یک نکته اکتفا می‌کنم که خودش صدها شاخه می‌شود و آن احساس حضور است.  تصور کنید به پیشگاه یک مرجع یا عالم می‌روید، سریع لباس عوض می‌کنید، عطر می‌زنید، صدایتان را جلو او بلند نمی‌کنید.

از همین رو اگر بدانید امام رضا(ع) حضور دارند همین احساس را دارید و موجب می‌شود بسیاری از آداب زیارت را رعایت کنید.